اهمال

این عکس رو بین عکسهای آقای فرهمند پیدا کردم که از روی دیوار یک دبستان در جنوب لبنان گرفته بود.
تصویر مادری که به دلیل اینکه داره به خودش میرسه فرزندش رو فراموش کرده و در رویای فرزندش آرزوی محبت دیدن موج میزنه.
و در زیر تصویر هم نوشته شده "اهمال" یعنی فراموشیِ ِ ندیده گرفتن

تصویری ساده که بیانگر عمق زن ستیزی یک فرهنگه. تصویری گویا از نگرش و عرف یک جامعه که مهر مادری رو در یک کفه ترازو و زنانگی رو در کفه دیگرش قرار میده.
تصویری که معادله ای رو از همان ابتدا در ذهن کودک جا میندازه که حاصلضرب مهر مادری در استقلال وجودی یک زن همیشه عدد ثابته.
معادله ای که بیانگر اینست که حاصلضرب نقش مادری در هر نقش دیگری ثابته.
یعنی هر چه نقش دیگری در وجود یک زن پر رنگتر بشه نقش مادری کمرنگتر میشه.
نماد توجه مادر به عنصر زنانگیش هم آینه است. تصویر بهت تلقین میکنه که آینه رو باید شکست. خودت رو نبین. خودت رو فراموش کن.
هر چه بیشتر خودت رو فراموش کنی مادر بهتری خواهی شد.
نماد یک مادر اهمال کار هم یک زن مرتب و تمیزه. هر چه نامرتب تر و ژولیده تر باشی مادر بهتری هستی!
این تنها مختص لبنان نیست در همه کشورهای حول و حوشش هم این فرهنگ جاریه. در همین وطن خودمون اینقدر این مسثله جا افتاده که خود زنها هم باورشون شده که یا باید به خودشون برسن و یا مادر خوبی باشن.
فرهنگی که بالانسی بین این نقشها نمیبینه. فرهنگ بخیلی که به دلیل زاویه دید بسته همه انسانها رو تک بعدی و تک نقشی میبینه.
و میبینیم که به همین دلیل قشر زنان جامعه ما عموما دو پیکر شدن.
عده ای مادر های خوبی هستن که بوی قورمه سبزی میدن و از هیچ کجای دنیا بجز خانه و محل کارو خونه اقدس خانوم اینا هیچ خبر دیگه ای ندارن. دین و دنیاشون بچه هاشونه که نمیدونن چطوری باید بزرگشون کنند و فقط نگرانشون هستن و مدام وسایل آسایش رو براشون فراهم میکنن. یا دنیای بچه هاشون رو با دنیای کوچیک خودشون یکی میکنند و یا به طور کلی از دنیاشون بیخبرن.
گروه دیگه زنان خود ساخته ای که اصولا ازدواج و مادری و خانه داری رو دون شان و مخالف آزادگیشون میدونند. زنانی که حرفه مادری رو مثل طنابی برگردن و زنجیری به دست و پا میبینند و به ندرت حاضر میشن زیر بار چنین خفتی برن.
زنانی که میدونن که چطوری میشه یک دنیا رو اداره کرد ولی از اداره آشپزخونشون عاجزند. زنانی که مردان خوبی از آب دراومدن!
این فرهنگ زن ستیز از ما زنها ملغمه ای ساخته که خودمون هم نا خودآگاه در ترویجش سهیمیم.
یک فیلم مستند از طلاق در ایران میدیم. یک مورد زنی بود که برای بار دوم ازدواج کرده بود با کسی که بهش علاقه داشت و درخواست داده بود که کفالت دخترهاش که از ازدواج اول داشت رو به عهده بگیره.
خانم منشی قاضی در وصف این خانوم میگفت: این خانوم دنبال هوسش بوده پس حقشه که از بچه هاش دور باشه.
میگفت من هم برای هوسم ازدواج کردم ولی بعدش دیگه همه چیم بچه هام شدن.
به همین راحتی قبول کردیم که یا باید مادر باشیم یا انسان!
خودمون از بین خودمون کسانی رو که شجاعت زندگی کردن دارن دور میندازیم! به همه احساسات انسانی انگ هوس میزنیم!

یادمه وقتی که کتاب " مادر یک دقیقه ای" رو میخوندم برام خیلی عجیب بود که از " زمان من" حرف میزد. یا از اینکه به عنوان مادر و انسان میتونیم گاه گاهی از همه چیز خسته بشیم و حتی بدمون بیاد. به عنوان یک انسان حق اشبتباه داریم و لازم نیست که برای هر کوتاهی که به دلیل محدودیت و ذات انسانی ماست دچار عذاب وجدان بشیم. از اینکه مادر نمونه لزوما فرشته ای معصوم نیست که از عرش فرو آمده باشه تعجب میکردم.
از اینکه گاهی باید خودت رو مقدم به فرزندت قرار بدی تا بتونی به اندازه کافی روحیه و انرژی کسب کنی که مادر شادتری باشی دچار سردرگمی میشدم.
اینها با هیچ کدام از معیارهایی که جامعه به ما نشخوارانده بود جور در نمیامد ولی همش واقعی بود. حسش میکردم. لمسش میکردم. همه از جنس حقیقت بود.
همه باورهای کج و معوج اجتماعی ما در مورد "مهر مادری" من رو مجبور کرد که " مادر بودن" رو از نو ترجمه کنم.

و به این نتیجه رسیدم که باید الفبای زنانگی رو در جامعه ما و جوامع مشابه از نو نوشت. از رنگی دیگه. باید این دو سرافراطی و تفریطی رو به هم نزدیک کرد و یک الگوی عملی تازه ساخت. باید یاد گرفت که چطور میشه "زن" بود و "زن "ماند و از "زن بودن" لذت برد.
باید از نو نوشت همه چیز را.
باید لذت زایش - بالاندن - لطیف بودن - لطیف ماندن رو دوباره نوشت.
باید دوباره بودن رو ترجمه کنیم. باید یاد بگیریم که چطوری از تمامی نقشهای زندگی لذت ببریم.
نقشهای منحصر به فردی که کارگردان این صحنه فقط برای ما طراحی کرده.
باید نقشها رو بازخوانی کرد.
باید بود...
در همه قالبها و با همه پتانسیل باید بود
من - زن- مادر - خواهر- فرزند - دوست - همکار - همراه- همسر- همپا - همدوش- مصلح اجتماعی - آموزگارو معجزه خلقت ... .

--------------------------------------------------------------------------------
عکس: از مهرداد فرهمند